Wintertijd: De klok terug en onze gezondheid

Zondag 27 oktober is het weer zover: de klok gaat een uur achteruit. Voor velen een kans op een uur extra slaap! Om drie uur ‘s nachts verzetten we de klok, wat betekent dat het in de ochtend weer licht is, maar dat het in de avond vroeg donker wordt.

In Nederland schakelen we twee keer per jaar tussen standaardtijd (wintertijd) en zomertijd. Deze veranderingen kunnen vooral voor ouders met kleine kinderen en huisdieren wat ongemak met zich meebrengen, want vaak ervaren zij direct na de wisseling slaapproblemen.

Ons bioritme en de invloed van licht

We hebben als mensen een bioritme dat nauw verbonden is met de natuurlijke cyclus van de zon. De wintertijd sluit hier het beste bij aan: opstaan als de zon opkomt! Dit ritme beïnvloedt niet alleen ons dagelijks leven, maar ook onze gezondheid.

Er is veel onderzoek gedaan naar de effecten van het verschuiven van de klok, en de vraag blijft of het wel verstandig is om met zomertijd en wintertijd te blijven werken. Hier zijn enkele interessante bevindingen:

Slaapveranderingen: Na de overstap van wintertijd naar zomertijd slapen de meeste mensen vaak tijdelijk korter. Van zomertijd naar wintertijd is er meer variatie in slaapduur, wat lijkt samen te hangen met of iemand een avond- of ochtendmens is.

Slaapkwaliteit: De kwaliteit van slaap neemt af en de slaperigheid overdag neemt toe bij de wisseling van winter- naar zomertijd, maar niet omgekeerd.

Gezondheidsrisico’s: Er is een toename van hartinfarcten direct na de overgang van winter- naar zomertijd.

Schoolprestaties: Scholieren kunnen tijdelijk minder goed presteren na de wisseling van winter- naar zomertijd, andersom is er geen effect.

Actieviteit Kinderen: Een positief aspect van de zomertijd is dat kinderen gemiddeld twee minuten meer bewegen in de avond na de overstap van winter- naar zomertijd!

Deze feitjes tonen aan dat de wisselingen wel invloed hebben op ons functioneren maar dat de invloed gelukkig meestal tijdelijk en beperkt is. Maar wat kunnen we nog doen om deze overgang naar de wintertijd wat minder abrupt te maken?

Tips voor een soepelere overgang van zomer- naar de wintertijd

Hoewel je kleine verstoringen niet helemaal kunt voorkomen, zijn hier enkele tips om het wat makkelijker te maken:

• Oefenen: Begin 3 dagen voor de wisseling al met ‘oefenen’. Breng je kind drie dagen van tevoren bijvoorbeeld een kwartier later naar bed en verleng dit de tweede en derde avond steeds met een nieuw kwartier. Zo ben je zondagavond al klaar voor de wintertijd.
• Zorg voor daglicht: Zorg in de ochtend gelijk bij het wakker worden voor voldoende daglicht en beweging. Dit helpt om de biologische klok weer op de juiste tijd in te stellen.
• Ontbijt: Begin de dag met een lekker gezond ontbijtje, zodat je goed voorbereid aan de dag kunt beginnen.

En maak je vooral niet te druk; het komt vanzelf weer goed!

Bron: RIVM Rapport 2019-0151, "Standaardtijd, zomertijd en gezondheid”: Literatuuronderzoek naar gezondheidseffecten van verschillende tijdinstellingen