Cultureel erfgoed onder druk
Help ons cultureel erfgoed vast te leggen voor het verdwijnt!
In de zomer van 2015 ging er een schokgolf van verontwaardiging door de wereld toen bleek dat Islamitische Staat verschillende eeuwenoude monumenten in de oude stad Palmyra had opgeblazen en verwoest. De vernietiging van de oude woestijnstad deed veel mensen wederom beseffen hoe kwetsbaar cultureel erfgoed vaak is.
Talrijke monumenten in Syrië – waarvan vele zijn verwoest in de burgeroorlog, maar gelukkig veel meer nog intact zijn – zijn gebouwd door de Mammelukken, een van oorsprong Turkse dynastie die vanuit Egypte over een groot deel van het Midden-Oosten heerste. „In Syrië hebben we meer dan 10.000 archeologische vindplaatsen en die hebben zwaar geleden onder Islamitische Staat”, vertelt dr. Ghazwan Yaghi. De Syrische wetenschapper heeft altijd een grote passie gehad voor geschiedenis en cultureel erfgoed, vooral het erfgoed van zijn geboorteland. Hij werkte daar onder meer voor het Historisch Museum en werkte samen met Unesco aan het herstel van eeuwenoude gebouwen.
Op de vlucht voor geweld
Maar in 2011 verandert alles. De eerste opstanden en gevechten van de burgeroorlog zijn een feit. Nog geen jaar later is Ghazwan’s huis met de grond gelijk gemaakt en moeten zijn vrouw Lamis en kinderen vluchten naar een andere stad. Hij blijft in Damascus om te doen wat hij kan, maar in 2014 gaat het niet langer en moet hij stoppen met werken. “Het werd te gevaarlijk, Damascus werd continue gebombardeerd, en er was geen elektriciteit meer. Veel van mijn collega’s zijn gedood, het ging elke dag slechter.”
Eind 2014 vluchtte hij met zijn vrouw en kinderen naar Nederland, waar ze in Houten terecht komen. In de jaren daarna leren ze Nederlands, geeft Ghazwan lezingen over de cultuur en archeologie van Syrië vóór en na 2011 en richt hij in 2017 de stichting Arabisch Nederlands Cultuurhuis Houten op.
Een nieuwe start
Dan zien ze begin 2018 dat het NWO beurzen beschikbaar stelt voor vluchtelingen in de wetenschap, waarvan hij er één in de wacht weet te slepen. Sinds maart 2019 is hij werkzaam bij de universiteit, waar hij vanuit Leiden zes gebouwen bestudeert die nog steeds in Damascus staan. “Ik kijk niet alleen naar de ramen, deuren en andere kenmerken. Maar ik vraag me ook altijd af: welk verhaal zit er áchter die gebouwen?” Hij analyseert hoe de Mammelukken in middeleeuws Damascus met hun architectuur hun macht toonden en rechtvaardigden. Dit doet hij op basis van bestaand fotomateriaal.
Hulp nodig om het project te voltooien
“De NWO-beurs heeft mij een uitstekende gelegenheid geboden om terug te keren naar het vakgebied waarin ik meer dan 20 jaar heb gewerkt en waar nog veel te doen is. Zoals we de afgelopen tijd hebben moeten ervaren, vormen de gewelddadige stuiptrekkingen in de regio een acute bedreiging voor het cultureel erfgoed. Het is van het grootste belang dat we vastleggen, documenteren en analyseren wat het verleden ons heeft nagelaten voordat het wordt vernietigd.”
Met de NWO-subsidie heeft hij een nieuwe start kunnen maken, maar helaas is één jaar te kort om het project te voltooien. Er zijn nieuwe data nodig. Om zijn huidige project goed af te ronden moet hij op veldonderzoek naar steden met belangrijk architecturaal erfgoed van de Mammelukken, in het bijzonder naar Tripoli (in Libanon) en Caïro en Alexandrië (in Egypte).
Teruggevonden boek
Ook wil hij heel graag zijn verloren gewaande boek in het Engels uitgeven. “Voor de oorlog in Syrië was ik begonnen aan een belangrijke publicatie over woningen in de Mammelukse periode welke in 2014 in Damascus gepubliceerd zou worden. Dit is vanwege de omstandigheden in de oorlog in Syrië niet gelukt.” Een paar maanden later sloeg het noodlot toe: zijn huis, zijn bibliotheek en ook de originele papieren exemplaren van het boek werden verbrand tijdens de gevechten in Damascus.
Toen hij met zijn gezin in Nederland was aangekomen, ontdekte Ghazwan dat een volledige elektronische versie van dit boek bewaard is gebleven, omdat het was geüpload naar de cloud. Nadat hij de NWO subsidie had ontvangen heeft hij met hulp contact opgenomen met Brill uitgeverij om zijn boek nieuw leven in te blazen. In september is de definitieve Arabische versie naar de uitgever gegaan.
Vanwege de kritische academische inhoud van dit boek, wordt hij aangemoedigd om het boek te vertalen, om deze nieuwe wetenschappelijke inhoud ook onder niet-Arabische sprekers te verspreiden. Prof.dr. Gabrielle van den Berg onderstreept de noodzaak voor de vertaling: “Hij heeft een waanzinnige output, maar vrijwel allemaal in het Arabisch. Dat is een enorm belangrijke wetenschappelijke taal, maar het is moeilijk om er in Europa voet mee aan de grond te krijgen.”
Ondanks de grote aanmoediging van het project om het boek in het Engels te vertalen, is dit nog niet gelukt vanwege de hoge kosten voor vertaling.
Helpt u dr. Ghazwan Yaghi met het afronden van deze projecten? Helpt u mee belangrijk cultureel erfgoed vast te leggen en te analyseren voor het verdwijnt? En de droom om een toonaangevend boek over de cultureel erfgoed van de Mammelukken voor een breder publiek beschikbaar te maken?
